Leyendo a Cavafis (Όσο Mπορείς)

In memoriam Vicky Heienbrok

Όσο Mπορείς


(Leído por Σουλιώτης Μίμης, Ανέκδοτη ηχογράφηση, Αθήνα 2002)

Κι αν δεν μπορείς να κάμεις την ζωή σου όπως την θέλεις,
τούτο προσπάθησε τουλάχιστον
όσο μπορείς: μην την εξευτελίζεις
μες στην πολλή συνάφεια του κόσμου,
μες στες πολλές κινήσεις κι ομιλίες.

Μην την εξευτελίζεις πηαίνοντάς την,
γυρίζοντας συχνά κ’ εκθέτοντάς την
στων σχέσεων και των συναναστροφών
την καθημερινήν ανοησία,
ώς που να γίνει σα μια ξένη φορτική.

kavafisKωνσταντίνος Kαβάφης (dibujo de Γιάννη Kεφαλληνό)

Cavafis polifónico (en castellano)

Cuanto puedas

Si no puedes hacer tu vida como quieres,
intenta, al menos, lograr esto
cuanto puedas: no la humilles
con demasiada afinidad al mundo,
con profusos tumultos y coloquios.

No la humilles moviéndote por ella
a menudo sin rumbo, y exponiéndola
a esa nadería cotidiana
de relaciones, de círculos sociales,
hasta que acabe siendo como una carga ajena.

Traducción: J. M. Macías, en C. P. Cavafis, Poesía completa, Pre-Textos, Valencia, 2015.


div-fl

En la medida que puedas

Y si no te es posible hacer la vida que deseas
intenta al menos esto
en la medida que puedas: no la envilezcas
en el contacto asiduo con la gente,
en asiduos ajetreos y chácharas.

No la envilezcas arrastrándola,
dando vueltas constantes y exponiéndola
a la idiotez diaria
del trato y relaciones,
hasta que se convierta en una extraña cargante.

Traducción: R, Irigoyen, en C.P. Cavafis, Poemas, Círculo de Lectores, Barcelona, 1999.


div-fl

Cuanto puedas

Aunque no puedas hacer tu vida como quieras,
inténtalo al menos
cuanto puedas: no la envilezcas
en el trato desmedido con la gente,
en el tráfago desmedido y los discursos.

No la envilezcas a fuerza de trasegarla
errando de continuo y exponiéndola
a la estupidez cotidiana
de las relaciones y el comercio
hasta volverse una extraña inoportuna.

Traducción: P. Bádenas de la Peña, en C.P. Cavafis, Poesía completa, Alianza, Madrid, 1982.


div-fl

Cuanto puedas

Si imposible es hacer tu vida como quieres,
por lo menos esfuérzate
cuanto puedas en esto: no la envilezcas nunca
en contacto excesivo con el mundo,
con una excesiva frivolidad.

No la envilezcas
en el tráfago inútil
o en el necio vacío
de la estupidez cotidiana,
y al cabo te resulte un huésped inoportuno.

Traducción: J, M. Álvarez, en K. Kavafis, Poesías completas, Hiperión, Madrid, 1981.


div-fl

Cuanto puedas

Si imposible es hacer tu vida como quieres,
por lo menos esfuérzate
cuanto puedas en esto: no la envilezcas nunca
por contacto excesivo
con el mundo que agita movedizas palabras.

No la envilezcas nunca
en el tráfago inútil
o en el necio vacío
de los rostros diarios
y al cabo te resulte un huésped importuno.

Traducción: E. Vidal y J. Á. Valente, en C. Cavafis, Veinticinco poemas, Caffarena & León, Málaga, 1964.


div-fl

Cuanto puedas

Y si no puedes hacer tu vida como la quieres,
en esto esfuérzate al menos
cuanto puedas: no la envilezcas
en el contacto excesivo con la gente,
en demasiados trajines y conversaciones.

No la envilezcas llevándola,
trayéndola a menudo y exponiéndola
a la torpeza cotidiana
de las compañías y las relaciones,
hasta que llegue a ser pesada como una extraña.

Traducción: M, Castillo Didier, en C.P. Cavafis, Cien poemas, edición electrónica, (sin fecha).

hoja

Cavafis políglota (en otras lenguas)

Catalán

En tant que puguis

I si, doncs, no pots fer la teva vida com la vols,
això almenys procura
en tant que puguis: no l’abarateixis
amb massa contacte del món,
amb molts moviments i converses.
No, no l’abarateixis agafant-la,
rodant sovint amb ella i exposant-la
a la diària bajania
de les relacions i els intercanvis
fins que es torni com una forastera enfadosa.

Traducción: C. Riba, en K. Kavafis, Poemes de Kavafis, Teide, Barcelona, 1962.

line

En la mesura que puguis

Si no pots menar la vida que vols,
procura almenys això,
en la mesura que puguis: no l’envileixis
amb massa tracte amb la gent,
amb massa tràfec i massa xerrameca.

No l’envileixis arrossegant-la,
rebolcant-la d’ací i d’allà
i exposant-la a l’estupidesa quotidiana
de les relacions i els intercanvis,
fins que se’t faci carregosa com una estranya.

Traducción (inédita): Eusebi Ayensa

div-fl

Gallego

Canto poidas

Se non podes levar a vida que quixeras
esfórzate polo menos nisto
canto poidas: non a envilezas
no trato excesivo coa xente,
no trasfego continuo e nas conversas.

Non a envilezas indo e vindo
a voltas sempre con ela, expóndoa
á estupidez cotiá
das xuntanzas e das citas
até que se volva unha estraña molesta.

Traducción: Y. Vilarchao, en Constantinos Cavafis, Poemas canónicos, Rinoceronte Editora, 2007.

div-fl

Inglés

As Much As You Can

And if you can’t make your life as you’d wish it,
try, at the very least, to accomplish this much:
do not make it less than what it already is
by mixing too excessively with the masses,
by hanging around and endlessly chattering.

Don’t cheapen your life by parading it around,
hauling it everywhere and laying it out there
for the dreary humbug of familiars and fellowship,
until it comes to feel like a curious dead weight.

Traducción: S. Haviaras, en C.P. Cavafy, The Canon, Hermes Publishing, 2004.

line

All you can

Even if you cannot have the life you would,
endow the life you have with this at least:
do all you can to avoid debasing it
in the continuous contact with the world,
in the continuous restlessness and talk.

Do not debase it by walking it about —
by going often and exposing it
amid the daily trivialities
of your acquaintance and their gatherings,
till like some hanger-on it pesters you.

Traducción: J. Cavafy, en Poems by C. P. Cavafy, Ikaros, Atenas, 2003.

line

As Much As You Can

And if you can’t shape your life the way you want,
at least try as much as you can
not to degrade it
by too much contact with the world,
by too much activity and talk.

Try not to degrade it by dragging it along,
taking it around and exposing it so often
to the daily silliness
of social events and parties,
until it comes to seem a boring hanger-on.

Traducción: E. Keeley/P. Sherrard, en C.P. Cavafy, Collected Poems, Princeton University Press, 1992.

div-fl

Francés

Autant que possible

Si tu ne peux façonner ta vie comme tu le voudrais, tâche du moins de ne la point avilir par de trop nombreux contacts avec le monde, par trop de gesticulations et de paroles.

Ne la galvaude pas en la traînant de droite et de gauche, en l’exposant à la sottise journalière des relations humaines et de la foule, de peur qu’elle ne se transforme ainsi en une étrangère importune.

Traducción: M. Yourcenar, en M. Yourcenar, Présentation critique de Constantin Cavafy, 1863-1933, suivi d’une traduction intégrale de ses poèmes par M. Y. et Constantin Dimaras, Gallimard, 1958.

div-fl

Italiano

Per quanto puoi

Se non puoi avere la vita
che vorresti, cerca almeno,
nell’eccessivo commercio con la gente,
nei traffici frenetici e nelle troppe ciance.

E non sciuparla portandotela in giro
per esibirla invano, esposta
all’insensata sciocchezza quotidiana
della trafila di incontri e relazioni,
fino a ridurla estranea e fastidiosa.

Traducción: T. Sangiglio, en C. Kavafis, Il sole del pomeriggio, Biblioteca dei Leoni (LCE Edizioni), 2014.

line

Per quanto puoi

E se non puoi la vita che vorresti,
almeno questo tenta
per quanto puoi: non la umiliare
con troppi contatti con la gente,
con troppi gesti e discorsi.

Non la umiliare portandola
troppo in giro, esponendola
alla stupidità quotidiana
dei rapporti e degli incontri,
finché divenga come un’estranea, fastidiosa.

Traducción: P. M. Minucci, en K. Kavafis, Poesie d’amore e della memoria, Newton Compton Editori, Roma, 2006.

line

Quanto piú puoi

Farla non puoi, la vita,
come vorresti? Almeno questo tenta
quanto piú puoi: non la svilire troppo
nell’assiduo contatto della gente,
nell’assiduo gestire e nelle ciance.

Non la svilire a furia di recarla
cosí sovente in giro, e con l’esporla
alla dissennatezza quotidiana
di commerci e rapporti,
sin che divenga una straniera uggiosa.

Traducción: F. M, Pontani, en C. Kavafis, Poesie, Mondadori, Milano, 1972.

div-fl

Alemán

Soweit wie möglich

Wenn du dein Leben nicht gestalten kannst, wie du willst,
Bemühe dich zumindest, soweit wie möglich,
Es nicht herabzuwürdigen
Durch zuviel Kontakt mit der Welt,
Durch zuviel Geschäftigkeit und Gespräch.

Würdige es nicht herab,
Indem du es überall hinträgst
Und es dem täglichen Unsinn
Von Beziehungen und Kontakten aussetzt,
Bis es zu einem lästigen Besucher wird.

Traducción: R. Elsie, en K. Kavafis, Das Gesamtwerk, Fischer Taschenbuch Verlag, Frankfurt am Main, 1999.

div-fl

Holandés

Zoveel je kunt

Ook als je het leven niet inrichten kunt naar eigen wens,
span je dan tenminste hier voor in
zoveel je kunt: verlaag het niet
door te veel omgang met de mensen,
door te veel drukte en gepraat.

Verlaag het niet door het mee te slepen,
het dikwijls om te leiden en het bloot te stellen
aan de dagelijkse dwaasheid
van betrekkingen en omgang,
tot het lastig wordt als iets vreemds.

Traducción: H. Warren y M. Molegraaf, en Konstantínos Kaváfis, Gedichten, Bert Bakker 1991, oorspronkelijk 1984.

swirl-th

(Gracias a Julia Carrasco,  @iuliatraductrix en Twitter, y su canal en Youtube, por el subtitulado)

swirl-th

Lo que leemos está ya contaminado de nosotros para siempre. Son las reglas del juego que debemos asumir si queremos permanecer dentro de la poesía y el arte. Y una traducción de poesía no es otra cosa que recreación y mirada y, por tanto, perspectiva y, en el sentido más humano del término, pasión.

Juan Manuel Macías, Prólogo, en C. P. Cavafis, Poesía completa, Pre-Textos, Valencia, 2015, p. 18.

¿A qué viene todo esto?: He querido aquí contribuir un poco a la lectura de Cavafis con mi poema favorito. Es cierto lo que dice Juan Manuel Macías, en la poesía hay que buscar la pasión y, muchas veces, ésta se encuentra en una traducción, observando cómo el traductor elige los términos o inventa nuevas figuras retóricas (como esa pseudo-hipálage gloriosa en la traducción de José Ángel Valente).

Los títulos Cavafis polifónico y Cavafis políglota están tomados del número 221-222 de la revista Litoral (junio de 1999), que utilicé con mis alumnos en clase para hacer una lectura de algunos poemas en 2008. No quiero dejar de mencionar aquí a ninguno de ellos: Alberto, Ana E., María Isabel, Mariola, Natalia, Nuria, Samir (que disfrutará las versiones en inglés) y Vicky () (que habría apreciado la versión alemana). Seguro que hoy recordarán poco «las tardes traduciendo» (que dice Juan Antonio González Iglesias en su poema Aikido), pero mucho aquella lectura de poemas de Cavafis que hicimos en clase hace ya 8 años y mi regalo de fin de curso con el texto de Ítaca de Cavafis y su traducción que algunos (seguro) todavía conservan.

Y, para completar esta visión de las traducciones de un mismo poema, recomiendo la lectura de un artículo de Vicente Fernández González , «Traducir a Cavafis. Sobre el concepto de ‘equivalencia’ en la traducción literaria», en Erytheia: Revista de estudios bizantinos y neogriegos, nº. 17, 1996, pp. 287-311.

Nota final: Me habría gustado incluir también las traducciones al asturiano (K. P. Kavafis, Los 154 poemes, Versión asturiana, entamu y notes de Xosé Gago, Saltadera, 2014) y al gallego (K. Kavafis, Poemas canónicos, Tradución do grego de Yolanda Vilarchao, Rinoceronte, 2007), pero no he sido capaz de encontrarlas en internet. Si algún lector de esta entrada las tiene, le agradecería que me las enviara para poder incluirlas.

Actualización: Hace ya más de 4 años de esta entrada (se publicó el 10 de enero de 2016), pero hoy he recibido unos comentarios con las versiones en gallego y en holandés y he pensado que sería bueno actualizarla. Muchísimas gracias a las personas que han enviado estas traducciones por su colaboración. Y agradecer, por último, a Eusebi Ayensa que me haya enviado su traducción al catalán todavía inédita.

Anuncio publicitario
Esta entrada fue publicada en Clásicas, Literatura griega, Poesía. Guarda el enlace permanente.

5 respuestas a Leyendo a Cavafis (Όσο Mπορείς)

  1. Pingback: Cuanto puedas – Coordenada de reacción

  2. Richard Aerts dijo:

    Zoveel je kunt (versión do mesmo poema en idioma holandés)

    Ook als je het leven niet inrichten kunt naar eigen wens,
    span je dan tenminste hier voor in
    zoveel je kunt: verlaag het niet
    door te veel omgang met de mensen,
    door te veel drukte en gepraat.

    Verlaag het niet door het mee te slepen,
    het dikwijls om te leiden en het bloot te stellen
    aan de dagelijkse dwaasheid
    van betrekkingen en omgang,
    tot het lastig wordt als iets vreemds.

    (1905)
    Konstantínos Kaváfis, Gedichten
    in de vertaling van Hans Warren en Mario Molegraaf
    544 pagina’s
    Bert Bakker 1991, oorspronkelijk 1984

  3. Pingback: Pope y Cavafy: dos poemas sobre la soledad y la vida retirada | Arquitectura contable

Deja una respuesta

Por favor, inicia sesión con uno de estos métodos para publicar tu comentario:

Logo de WordPress.com

Estás comentando usando tu cuenta de WordPress.com. Salir /  Cambiar )

Imagen de Twitter

Estás comentando usando tu cuenta de Twitter. Salir /  Cambiar )

Foto de Facebook

Estás comentando usando tu cuenta de Facebook. Salir /  Cambiar )

Conectando a %s

Este sitio usa Akismet para reducir el spam. Aprende cómo se procesan los datos de tus comentarios.